"Busko-Zdrój to jedno z miast znajdujących się na liście najbardziej zanieczyszczonych miast w Europie – stwierdza minister przedsiębiorczości i technologii Jadwiga Emilewicz w wywiadzie i bezpośredniej rozmowie z radnym buskiej Rady Miejskiej, Łukaszem Szumilasem podczas I Kongresu Ekologii Powietrza". Takie rewelacje ogłosił w sobotę 9 marca 2019 r. jeden z lokalnych buskich portali. Można było o tym usłyszeć także w innych lokalnych mediach.

O jaki ranking chodziło Pani Minister? - Biorąc pod uwagę jej dalsze słowa, w których przytacza, że na 50 miast aż 31 to miasta polskie - prawdopodobnie o ten, który szerokim echem przetoczył się przez polskie media czyli 50 najbardziej zanieczyszczonych miast w Europie (WHO). Sprawdzamy zatem listę … na której Buska brak (!!!) i zastanawiamy się, skąd pani minister zaczerpnęła takie informacje?

Niestety zanim otrzymamy odpowiedź z Ministerstwa Przedsiębiorczości i Technologii, nasze miasto może ponieść bardzo duże szkody, od spadku zainteresowania kuracjuszy buskim uzdrowiskiem po zapaść gospodarczą – wszak większość naszej społeczności z niego żyje. A zatem po kolei.

Problem zanieczyszczenia powietrza dotyczy całej Polski, Busko-Zdrój nie jest pod tym względem zieloną wyspą - ale i z uwagi na charakter problemu być nią nie może. Lokalny samorząd może jedynie poruszać się w granicach tworzonego prawa oraz robić to na co ma wpływ. Świadomi tego problemu od lat wydatkujemy ogromne kwoty, aby krok po kroku, w zrównoważony sposób poprawiać kondycję naszego środowiska.

W 2009 r. Rada Miejska przyjęła Program Ochrony Środowiska dla Gminy Busko-Zdrój na lata 2008-2011, w którym określono niską emisję jako gł. zagrożenie stanu sanitarnego powietrza oraz wymieniono szereg zadań mających na celu poprawę sytuacji: modernizację i eliminację lokalnych kotłowni, centralizację ciepłownictwa, instalację systemów energii odnawialnej na budynkach użyteczności publicznej oraz domach prywatnych, termomodernizację budynków, rozbudowę sieci gazowniczej czy wyprowadzenie ruchu tranzytowego z obszaru miasta (uchwała XXXIV/390/2009). W Programie na lata 2012-2015 z uwzględnieniem perspektywy do 2019 r. zwrócono uwagę na działanie wielu starych kotłowni bez instalacji odpylających, opalanych węglem o niekontrolowanej jakości (uchwała XXIV/329/2013).

Aktualnie obowiązujący Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Busko-Zdrój (uchwała XX/273/2016) opisuje pogarszającą się sytuację czystości powietrza, na którą zasadniczy wpływ ma emisja lokalna pochodząca z kotłowni i palenisk indywidualnych. Wprowadza on szereg zadań, których realizacja w znacznym stopniu przyczyni się do poprawy stanu sanitarnego powietrza. Wyboru sektorów priorytetowych dokonano na podstawie potencjału ograniczenia emisji gazów cieplarnianych oraz realnych możliwości realizacji działań i są nimi: energetyka, budownictwo, transport a także informacja, edukacja i niskoemisyjne zarządzanie gminą oraz działania międzysektorowe.

Biorąc pod uwagę tylko ostatnie 5 lat Gmina Busko-Zdrój przeprowadziła wielomilionowe działania na rzecz ochrony powietrza. Wśród nich na szczególną uwagę zasługuje szeroko pojęta modernizacja budynków użyteczności publicznej zarówno na terenie miasta (szkoły, ośrodki zdrowia, pływalnia itd.) jak i sołectw (szkoły, świetlice wiejskie i OSP), projekty z wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii tj. montaż instalacja systemów solarnych i fotowoltaicznych na budynkach użyteczności publicznej oraz na domach prywatnych; modernizację systemu oświetlenia ulicznego w całej gminie Busko-Zdrój (efektem jest ograniczenie emisji dwutlenku węgla do atmosfery o 1 798 Mg CO2/rok). Na wspomniane cele gmina wydatkowała ponad 35 mln zł a w kolejce czekają już następne jak fotowoltaika dla mieszkańców czy termomodernizacja kolejnych obiektów publicznych - m.in. zlokalizowanych w miejscowościach Las Winiarski, Kameduły, Szczaworyż, Owczary, Młyny, Bronina, Bilczów, Zbludowice i Busko-Zdrój.

Oprócz wymienionych wyżej działań gmina Busko-Zdrój wdraża liczne akcje edukacyjne na wielu płaszczyznach. Przede wszystkim są one kierowane do dzieci i młodzieży (konkursy, program „Pracowania edukacji ekologiczno-przyrodniczej w szkole podstawowej”) ale nie brakuje też szkoleń dla dorosłych. W październiku 2018 r. przeprowadziliśmy kampanię informującą o korzyściach płynących z rządowego programu „Czyste powietrze”, dzięki któremu osoby indywidualne mogą wymienić systemy grzewcze, docieplić dom, wymienić okna i drzwi, zastosować nowoczesne rozwiązania grzewcze jak pompy ciepła a nawet zainstalować panele solarne czy fotowoltaiczne. Sama gmina również podobne programy tworzy na miarę swoich możliwości finansowych. W okresie ostatniego roku ogłosiliśmy m.in. 2 nabory wniosków o udzielenie dotacji celowej na wymianę systemów grzewczych (pula w 2018 i 2019 r. wynosi po 200 000 zł). Drugi z nich ruszył 4 marca, a zatem zaledwie kilka dni temu (uchwała IV/63/2019).

Warto wiedzieć, że Busko-Zdrój zostało partnerem projektu CLIMCITIES zrealizowanego w 2017 r. przez Instytut Ochrony Środowiska - Państwowy Instytut Badawczy we współpracy z norweska firmą Vista Analyse. Jego istotą było rozwijanie zdolności adaptacji małych i średnich miast Polski do zmian klimatu, a przede wszystkim szerzenie na ten temat wiedzy wśród włodarzy i pracowników sektora komunalnego. Oprócz nas w Busku-Zdroju szkoliły się w tym zakresie samorządy z całego województwa świętokrzyskiego.

Działania ekologiczne gminy Busko-Zdrój są ustawicznie kontrolowane i oceniane. Możemy się poszczycić wieloma wyróżnieniami i nagrodami w tym zakresie zarówno na szczeblu wojewódzkim (nagroda Marszałka WŚ w konkursie Moje Innowacyjne Otoczenie. Moja Innowacyjna Gmina) jak i krajowym (Top Inwestycje Komunalne Polski Wschodniej). Doceniła nas również komisja nagrody EKO HESTIA SPA przyznawana gminom uzdrowiskowym za najlepsze działania proekologiczne, której laureatem zostaliśmy w 2017 r. Nagroda w wysokości 100 000 zł zasiliła kolejny ekologiczny projekt związany z rozwojem terenów zielonych na terenie miasta Busko-Zdrój.

Wszystkie wspomniane wyżej działania są tylko elementem całej polityki ekologicznej, jaką prowadzi od wielu lat gmina Busko-Zdrój. Jesteśmy oburzeni słowami minister Emilewicz, która przekazuje niesprawdzone informacje o kondycji sanitarnej buskiego powietrza a w dalszej wypowiedzi sugeruje, że to właśnie dla nas wymyślono rządowy program termomodernizacji („Stop Smog”).

Problem w tym, że konferencja na której padły te niechlubne dla Buska słowa została zorganizowana do celów promocji pilotażowego na razie programu (ustawa w tej sprawie weszła w życie nieco ponad miesiąc temu) skierowanego na tę chwilę do 11 najbardziej zanieczyszczonych polskich miejscowości na Śląsku. Nawet Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, który rzekomo jest w tym przypadku instytucją pośredniczącą nie ma wiedzy w tej sprawie. Program naszym zdaniem bardzo dobry, póki co jednak dla nas niedostępny. Kiedy więc Ministerstwo Przedsiębiorczości opracuje ten program dla wszystkich polskich samorządów Gmina Busko-Zdrój jako pierwsza deklaruje swój akces. Nawet jeśli informacja o naszym umieszczeniu na liście 50 najbardziej zanieczyszczonych miast w Europie to wierutne bzdury.

„Pomimo pozytywnie ocenianych wysiłków władz gminy nakierowanych w latach 2008-2017 na zakładanie w budynkach publicznych i prywatnych licznych instalacji solarnych i fotowoltaicznych oraz termomodernizację wielu obiektów – sytuacja ulega pogorszeniu. Istnieje uzasadniona obawa, że bez zmian ustawodawstwa krajowego i zmian systemowych, władze gminy nie będą w stanie rozwiązać problemu rosnącego zanieczyszczenia powietrza”.

Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. S. Leszczyckiego Polskiej Akademii Nauk w Warszawie, „Właściwości lecznicze klimatu Uzdrowiska Busko-Zdrój”, 2018.

Wydatki gminy Busko-Zdrój na działania związane z ochroną powietrza atmosferycznego i klimatu w latach 2014-2018

2014 – 5 920 447,52 zł
2015 – 18 155 105,23 zł
2016 – 6 376 216,67 zł
2017 – 2 012 536,53 zł
2018 – 3 161 818,82 zł