Dziś zabierzemy Was do urokliwej miejscowości Młyny, położonej zaledwie 10 km od Buska-Zdroju. Ta malownicza wieś znajduje się na terenie Szanieckiego Parku Krajobrazowego
Historia i pochodzenie nazwy
Niegdyś Młyny należały do gminy i parafii Szaniec powiatu stopnickiego. We wsi było wówczas pięć młynów wybudowanych nad Potokiem Pomykowskim i dlatego wieś otrzymała nazwę - "Młyny". W latach 1470 - 1480 pisano nazwę wsi - "Mlini". Nazwa ta należy do grupy wsi, których nazwy mówią o uprawie ziemi i przetwórstwie płodów rolnych, a w tym przypadku o istniejących we wsi młynach wodnych.
W 1827 r. wieś Młyny posiadała 46 domów i 360 mieszkańców. Folwarki Młyny i Pomyków oraz obie wsie posiadały 1170 mórg z czego grunty orne i ogrody stanowiły 627 mórg, łąki - 121 mórg, pastwiska - 117, powierzchnie stawów wynosiły 11 mórg, lasu 197 mórg. Budynków murowanych było 5, a z drzewa - 41. Wieś Młyny miała 54 osadników gospodarujących na 105 morgach. W Młynach występowały pokłady torfu i wapienia.
Dziś Młyny to wieś licząca 509 mieszkańców, a jej sołtysem jest Pan Ryszard Maj.
Zabytki warte zobaczenia
Młyny to prawdziwa skarbnica zabytków! We wsi znajduje się aż 10 historycznych obiektów, w tym:
✅Przy drodze Młyny - Szaniec, po wschodniej stronie drogi około 1,5 km od Młynów stoi figura św. Sebastiana z 1808 r.
✅Przy drodze do Młynów z Szańca, po stronie zachodniej, około 750 m od wsi, stoi krzyż żeliwny z 1894 r., fundacji Grzegorza Walkowicza.
✅Za przysiółkiem Pomyków, przy drodze w kierunku Chrabkowa, stoi kamienny krzyż z 1930 r. W płytkiej wnęce jest obrazek Miłosierdzia Bożego. Na cokole tabliczka z napisem: Wybudowano w 1930 r. z funduszy Jana i Antoniny Stachurskich.
✅W centrum wsi, przysiółek Rondo, przy drodze do Śladkowa Małego, stoi kamienny krzyż na wysokim postumencie tworzący niezbyt udaną bryłę. Jest to prawdopodobnie filar, pozostałość ze stodoły dworskiej, zniszczonej w 1817 r.
✅Za wsią w kierunku przysiółka Schodnia, stoi figura Anioła Stróża z 1807 roku. Napis na cokole nieczytelny, zamalowany wapnem.
✅Na przysiółku Psia Górka, na postumencie stoi popiersie św. Antoniego z Dzieciątkiem. Figura ta pochodzi z 1817 r. lub z 1827 r. Napis nieczytelny.
✅Przysiółek Pomyków, na zakręcie stoi żelazny krzyż na wysokim schodkowym cokole. Krzyż pochodzi z początków XX wieku.
✅Centrum wsi, przysiółek Piasek na schodkowym cokole jest metalowy krzyż, kowalskiej roboty z XX w.
✅Przy drodze do trasy Busko Zdrój-Kielce, na wzgórzu nad sadzawką i kamieniołomem, stoi drewniany krzyż z 1920 r.
✅Przy szosie Busko - Kielce, obok przystanku PKS stoi żeliwny krzyż na niskim postumencie. Na tabliczce napis: Bogu Wszechmogącemu na Chwałę Tadeusz i Katarzyna Prucnalowie 1862 r.
Edukacja i kultura
Szkoła podstawowa w Młynach powstała 1 listopada 1917 roku. W 1968 roku wybudowano nowy budynek szkolny, jednak w 2000 roku szkołę zlikwidowano ze względu na małą liczbę dzieci.
Ochotnicza Straż Pożarna
OSP w Młynach powstało w 1928 roku z inicjatywy nauczycielki Walerii Merwidówny. W 1974 roku strażacy wybudowali własną remizę.
Zabytkowe młyny wodne
We wsi zachowały się cztery zabytkowe młyny wodne:
✅Młyn Jana Jurkowskiego z drugiej połowy XIX wieku z zachowanym kołem wodnym
✅Młyn Antoniego Musiała z 1913 roku
✅Młyn Zdzisława Janika z 1914 roku
✅Młyn Wiktora Baranowskiego z 1913 roku z zabytkowymi maszynami, w tym niemieckim silnikiem "Deutsch" i turbiną wodną
Materiały zostały opracowane na podstawie książki Leszka Marcińca pt. "Sołectwa Gminy Busko-Zdrój", która stanowi niezwykłe kompendium wiedzy o przeszłości naszych miejscowości.
Galeria zdjęć dostępna na naszym Facebooku https://www.facebook.com/busko.eu