Skotniki Małe to wieś leżąca przy drodze od Szczaworyża w kierunku Skotnik Dużych i Radzanowa. Początkowo Skotniki Małe i Duże stanowiły jedną wieś. W 1508 roku Skotniki Małe były własnością Jana Postromeńskiego, a w 1579 r. wieś należała do Mikołaja Łukowskiego, który posiadał czterech osadników gospodarujących na dwóch łanach, trzech zagrodników z rolą, pięciu biednych i dwóch rzemieślników.
Nazwa wsi pochodzi od nazwy służebnej – „skotnicy”, czyli pasterzy bydła (skotu). Zapewne bydło było hodowane dla potrzeb grodu w Szczaworyżu, a następnie klasztoru w Busku.
W Skotnikach Małych na przełomie lat czterdziestych i pięćdziesiątych powstała Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna, jako jedna z pierwszych w powiecie buskim. W tamtych czasach prowadzono tzw. akcję kolektywizacji wsi, na wzór działających w ZSRR spółdzielni produkcyjnych (kołchozów). Wówczas w Skotnikach Małych wybudowano nowoczesne pomieszczenia gospodarcze, wieś została zelektryfikowana. Ludność nie garnęła się do przystąpienia do Spółdzielni Produkcyjnej i na początku lat pięćdziesiątych Urząd Bezpieczeństwa Publicznego aresztował kilku młodych ludzi za uprawianie tzw. antypropagandy dotyczącej kolektywizacji wsi. Po roku 1956 RSP utrzymywała się, ale nie przynosiła korzyści dla powiatu i postanowiono pod koniec lat osiemdziesiątych sprzedać ją prywatnemu właścicielowi.
FIGURY PRZYDROŻNE
Przy wjeździe do Skotnik Małych od strony Kapturowa stał drewniany krzyż z końca XIX wieku. Obecnie mieszkańcy wsi budują nowy krzyż na miejscu zniszczonego starego krzyża.
Na zakręcie drogi do przysiółka Piekło stoi kamienna słupowa kapliczka z początków XIX wieku. Na słupie z wydatnym gzymsem jest kamienny pełny domek z ostrosłupowym daszkiem i płaskorzeźbą Ukrzyżowania. W 1996 roku kapliczka została odnowiona przez mieszkańców wsi z okazji pierwszej procesji Bożego Ciała w Skotnikach Małych.
Pomiędzy byłą Rolniczą Spółdzielnią Produkcyjną a remizą OSP w 1999 r. na posesji Piwowarczyków wybudowano kapliczkę w stylu góralskim. W kapliczce oszklonej jest rzeźba Chrystusa Frasobliwego.
OCHOTNICZA STRAŻ POŻARNA
OSP Skotniki Małe powstała w 1974 roku. Na początku lat sześćdziesiątych wybudowano budynek remizy strażackiej.
ZABYTKOWE MŁYNY
W Skotnikach Małych, które leżą nad Strumieniem Skotnickim, od niepamiętnych lat budowano młyny wodne. Do chwili obecnej zachowały się jeszcze dwie budowle.
Przy źródle na przysiółku Na Górce, przy drodze do przysiółka Piekło, stoi drewniany młyn wodny z 1929 roku. Ściany budowli są drewniane, konstrukcji ryglowej, strop drewniany nagi, dach dwuspadowy kryty blachą położoną na konstrukcji krokwiowo-belkowej z jętkami. Urządzenia wodne zachowały się w formie fragmentarycznej, gdyż w ostatnich latach użytkowania młyn był napędzany silnikiem elektrycznym. Obecnie młyn jest nieczynny. Właścicielem był Stanisław Dusza.
Młyn wodny z 1934 roku, własność Wincentego Jurkowskiego. Zlokalizowany na przysiółku Błonie nad Strumieniem Skotnickim. Była to budowla drewniana, ściany o konstrukcji ryglowej, strop drewniany nagi. Dach dwuspadowy o konstrukcji krokwiowo-belkowej ze ścianą stolcową. Jeszcze kilka lat temu były dobrze widoczne urządzenia wodne. I taki stan utrwaliła na płótnie artystka Beata Borek. Obecnie jest to ruina.
Skotniki Małe liczą 193 mieszkańców, a sołtysem wsi jest Jan Gajek. W Skotnikach Małych, które leżą w pobliżu Kapturowa (gdzie są duże źródła wody pitnej), są także dwa źródła, które dają początek Strumienia Skotnickiego (dopływu do buskiej rzeki Maskalis). Nad tym strumieniem były lokalizowane młyny wodne, obecnie nieczynne. Na „Ostrej Górze” rosną rośliny chronione, między innymi dziewięćsił bezłodygowy.
Materiały zostały opracowane na podstawie książki Leszka Marcińca pt. "Sołectwa Gminy Busko-Zdrój", która stanowi niezwykłe kompendium wiedzy o przeszłości naszych miejscowości.
Galeria zdjęć dostępna na naszym Facebooku https://www.facebook.com/busko.eu